چالش‌ها و فرصت‌های شغل دانشمند داده
وظیفهٔ یک دانشمند داده تحلیل داده‌ها، استخراج بینش‌ها و ساخت مدل‌های پیش‌بینی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تصمیمات هوشمندانه‌تری بگیرند و مشکلات دشوار را حل کنند. با ترکیب تخصص در آمار، علوم کامپیوتر و استراتژی کسب‌وکار، آن‌ها نه‌تنها مجموعه‌داده‌های پیچیده را تحلیل می‌کنند، بلکه مدل‌های پیش‌بینی‌ای می‌سازند که عملیات را بهبود داده و تصمیمات بلندمدت را شکل می‌دهند.
با توجه به اینکه تقریباً هر صنعتی امروزه بر داده متکی است، تقاضا برای متخصصان ماهر رو به افزایش است. در واقع، اداره آمار کار ایالات متحده پیش‌بینی می‌کند که مشاغل علم داده بین سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۳ تا ۴۲٪ رشد کنند که این مسیر شغلی را هیجان‌انگیز و با چشم‌انداز قوی می‌سازد.
در این راهنما موارد زیر را پوشش خواهیم داد:
- نگاهی دقیق‌تر به اینکه دانشمندان داده در طول روز چه کارهایی انجام می‌دهند
- توضیح شفاف مسئولیت‌های یک دانشمند داده
- مهارت‌ها و حوزه‌های دانشی که باعث موفقیت یک دانشمند داده می‌شوند
- راهنمای گام‌به‌گام برای ساختن یک مسیر شغلی در علم داده
- چگونگی پیشرفت معمول مسیر شغلی یک دانشمند داده
مسئولیت‌های کلیدی یک دانشمند داده
- جمع‌آوری و آماده‌سازی داده: گردآوری اطلاعات از منابع مختلف، پاک‌سازی آن‌ها و اطمینان از آماده بودن داده برای تحلیل
- تحلیل اکتشافی داده: بررسی مجموعه‌داده‌های بزرگ، چه ساختاریافته و چه بدون ساختار، برای شناسایی الگوها، روندها و یافته‌های غیرعادی
- مدل‌سازی و ارزیابی مدل: ساخت مدل‌ها و الگوریتم‌های یادگیری ماشین و سپس آزمایش آن‌ها برای اطمینان از دقت و اثربخشی
- مدل‌سازی پیش‌بینی: استفاده از روش‌های آماری برای ساخت مدل‌هایی که می‌توانند نتایج را پیش‌بینی کنند و برنامه‌ریزی بهتری را ممکن سازند
- اتوماسیون و یکپارچه‌سازی هوش مصنوعی: ساده‌سازی وظایف و فرآیندها از طریق برنامه‌نویسی و ابزارهای هوش مصنوعی
- تصویرسازی داده: تبدیل نتایج به گزارش‌ها، داشبوردها و نمودارهای شفاف که درک بینش‌ها را آسان می‌کند
- ارتباط و همکاری: همکاری نزدیک با تیم‌های مختلف برای اطمینان از عملی شدن بینش‌های مبتنی بر داده
- یادگیری مستمر: به‌روز نگه‌داشتن مهارت‌ها از طریق کشف ابزارها، فناوری‌ها و رویکردهای جدید در علم داده
نقش‌ها و مسئولیت‌های دانشمند داده: دانشمند داده چه می‌کند؟
نقش‌ها و مسئولیت‌های دانشمند داده شامل موارد زیر است:
- استخراج داده‌ها یا جمع‌آوری داده‌های قابل استفاده از منابع ارزشمند
- استفاده از ابزارهای یادگیری ماشین برای انتخاب ویژگی‌ها، ایجاد و بهینه‌سازی طبقه‌بندی‌کننده‌ها
- انجام پیش‌پردازش داده‌های ساختاریافته و بدون ساختار
- بهبود رویه‌های جمع‌آوری داده‌ها برای شامل کردن تمام اطلاعات مرتبط جهت توسعه سیستم‌های تحلیلی
- پردازش، پاک‌سازی و اعتبارسنجی یکپارچگی داده‌ها برای استفاده در
- تحلیل تحلیل حجم زیادی از اطلاعات برای شناسایی الگوها و راه‌حل‌ها
- توسعه سیستم‌های پیش‌بینی و الگوریتم‌های یادگیری ماشین
- ارائه نتایج به‌صورت شفاف و قابل فهم
- پیشنهاد راه‌حل‌ها و استراتژی‌ها برای مقابله با چالش‌های کسب‌وکار
- همکاری با تیم‌های کسب‌وکار و فناوری اطلاعات
مهارت‌های دانشمند داده
- مهارت‌های برنامه‌نویسی – آشنایی با زبان‌های برنامه‌نویسی آماری مانند R و Python و زبان‌های پرس‌وجوی پایگاه داده، از جمله SQL، Hive و Pig، مورد نیاز است. آشنایی با Scala، Java یا C++ یک مزیت اضافی محسوب می‌شود.
- آمار – مهارت‌های آماری کاربردی قوی، شامل آشنایی با آزمون‌های آماری، توزیع‌ها، رگرسیون، برآوردگرهای بیشینه درست‌نمایی و غیره ضروری است. تسلط بر آمار برای شرکت‌های مبتنی بر داده حیاتی است.
- یادگیری ماشین – دانش خوب در زمینه روش‌های یادگیری ماشین مانند k-نزدیک‌ترین همسایه‌ها (k-Nearest Neighbors)، بیز ساده (Naive Bayes)، ماشین بردار پشتیبان (SVM) و جنگل تصمیم‌گیری (Decision Forests).
- مهارت‌های قوی ریاضی (حساب دیفرانسیل و انتگرال چندمتغیره و جبر خطی) – درک اصول حساب دیفرانسیل و انتگرال چندمتغیره و جبر خطی اهمیت دارد زیرا پایه بسیاری از تکنیک‌های پیش‌بینی عملکرد و بهینه‌سازی الگوریتم‌ها را تشکیل می‌دهد.
- داده‌پردازی (Data Wrangling) – تسلط بر مدیریت نواقص و مشکلات موجود در داده‌ها یکی از جنبه‌های مهم شرح شغل یک دانشمند داده است.
- تجربه کار با ابزارهای تصویرسازی داده مانند matplotlib، ggplot، d3.js و Tableau که به کدگذاری بصری داده‌ها کمک می‌کنند.
- مهارت‌های ارتباطی عالی – توانایی توضیح نتایج به مخاطبان فنی و غیر فنی از اهمیت بالایی برخوردار است.
- زمینه قوی در مهندسی نرم‌افزار
- تجربه عملی با ابزارهای علم داده
- توانایی حل مسئله
- ذهن تحلیلی و درک عالی از کسب‌وکار
- ترجیحاً دارای مدرک در علوم کامپیوتر، مهندسی یا رشته مرتبط
- تجربه اثبات‌شده به‌عنوان تحلیل‌گر داده یا دانشمند داده
چگونه می‌توان دانشمند داده شد؟
اگر می‌خواهید بدانید چگونه می‌توان به‌عنوان دانشمند داده استخدام شد، باید بدانید که این مشاغل پردرآمد به‌راحتی به دست نمی‌آیند. این مسیر نیازمند زمان، تلاش و دانش است. برای دنبال کردن مسیر شغلی دانشمند داده، باید زمان خود را به یادگیری علم داده، ارتقای مهارت‌ها، جستجوی شغل و آماده‌سازی برای مصاحبه‌ها اختصاص دهید.
- کسب مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد: تحصیل در رشته‌های علوم کامپیوتر، علم داده، ریاضیات، آمار یا رشته‌های مرتبط را مدنظر قرار دهید. مدرک کارشناسی ارشد در علم داده، هوش مصنوعی یا یادگیری ماشین می‌تواند برای نقش‌های تخصصی‌تر مفید باشد.
- توسعه مهارت‌های تحلیل داده، برنامه‌نویسی و کسب‌وکار
- به دنبال کارآموزی در سازمان‌هایی باشید که با داده‌ها کار می‌کنند، مانند شرکت‌های فناوری، مؤسسات تحقیقاتی یا شرکت‌های مشاوره‌ای
- آماده پاسخگویی به سوالات مصاحبه علم داده درباره نحوه عملکرد شما در موقعیت‌های مختلف کاری باشید. به یاد داشته باشید، استخدام‌کنندگان بیشتر به نحوه حل مسئله و برخورد شما با موقعیت‌های خاص علاقه‌مندند تا دانش فنی شما
- دریافت گواهی‌نامه در علم داده یا تحلیل کسب‌وکار را در نظر بگیرید.
- برای آمادگی در مصاحبه‌ها، برنامه‌نویسی، کوئری های SQL و مطالعات موردی را تمرین کنید.
- یک portfolio ایجاد کنید تا پروژه‌هایی را که با داده‌های واقعی انجام داده‌اید نمایش دهید.
مسیر شغلی دانشمند داده
پس مسیر شغلی یک دانشمند داده چگونه است؟ از موقعیت‌های سطح مبتدی تا نقش‌های رهبری، در اینجا مراحل رایج مسیر شغلی یک دانشمند داده آمده است:
- دانشمند داده سطح مبتدی
اکثر افراد از این مرحله شروع می‌کنند، جایی که روی پاک‌سازی داده‌ها، تحلیل‌های ابتدایی و ساخت مدل‌های ساده کار می‌کنند و در عین حال ابزارها و تکنیک‌ها را می‌آموزند.
- دانشمند داده سطح متوسط
در این مرحله، شما پروژه‌های پیچیده‌تر را بر عهده می‌گیرید، مدل‌های پیشرفته‌تری توسعه می‌دهید و شروع به مشارکت در تصمیم‌گیری‌های راهبردی می‌کنید.
- دانشمند داده ارشد
در این سطح، شما پروژه‌ها را هدایت می‌کنید، اعضای جوان‌تر تیم را راهنمایی می‌کنید و به‌طور نزدیک با سایر بخش‌ها همکاری می‌کنید تا تلاش‌های علم داده با اهداف کسب‌وکار هماهنگ شود.
- دانشمند داده ارشد / مدیر
این نقش شامل مدیریت تیم‌ها، نظارت بر چندین پروژه و شکل‌دهی به استراتژی داده سازمان می‌شود.
- مدیر ارشد داده (Chief Data Officer) یا مدیر علوم داده
در بالاترین سطح مسیر شغلی، مسئولیت شما شامل تعیین چشم‌انداز کلی داده‌ها، تدوین سیاست‌ها و اطمینان از اتخاذ تصمیمات مبتنی بر داده در سراسر شرکت خواهد بود.
سؤالات متداول
۱. برترین شرکت‌هایی که متخصصان داده را استخدام می‌کنند کدامند؟
شرکت‌های پیشرو فناوری مانند گوگل، آمازون، مایکروسافت و متا، همچنین بانک‌ها، شرکت‌های مشاوره، سازمان‌های بهداشتی و استارتاپ‌ها در صنایع مختلف.
۲. نمونه‌های مشخصی از پروژه‌هایی که یک متخصص داده ممکن است روی آن‌ها کار کند چیست؟
سیستم‌های تشخیص تقلب، موتورهای پیشنهاددهی، مدل‌های پیش‌بینی نگهداری و پیش‌بینی ریسک در حوزه سلامت از پروژه‌های رایج هستند.
۳. مزایا و معایب شغل متخصص داده چیست؟
مزایا: تقاضای بالا، حقوق خوب، کار فکری و چالش‌برانگیز.
معایب: منحنی یادگیری تند، نیاز مداوم به ارتقای مهارت‌ها، و گاهی ساعات کاری طولانی.
۴. سوالات رایج مصاحبه برای نقش‌های متخصص داده چیست؟
انتظار داشته باشید چالش‌های SQL، مسائل احتمالات، مطالعات موردی و حل مسائل تجاری مبتنی بر سناریو مطرح شوند.
۵. روندهای فعلی و چشم‌انداز آینده مشاغل داده چیست؟
اتوماسیون مبتنی بر هوش مصنوعی، پذیرش هوش مصنوعی مولد، جریان‌های کاری یادگیری ماشین مبتنی بر فضای ابری و همکاری‌های بین‌وظیفه‌ای. انتظار می‌رود تقاضا به طور پیوسته رشد کند.
